มาจนถึงปัจจุบัน ซึ่งเป็นวัฒนธรรมแสดงถึงความเป็นชาติเก่าแก่และเจริญรุ่งเรืองมานาน เป็นเอกลักษณ์ของชาติและท้องถิ่น และมีส่วนช่วยให้ชาติดำรงความเป็นชาติของตนอยู่ตลอดไป "ฮีตสิบสอง" มาจากคำสองคำได้แก่ ฮีต คือคำว่า จารีต ซึ่งหมายถึง ความประพฤติ ธรรมเนียม ประเพณี ความประพฤติที่ดี
และ สิบสอง หมายถึง สิบสองเดือน ดังนั้นฮีตสิบสองจึงหมายถึงประเพณีที่ชาวลาวในภาคอีสาน และประเทศลาว ปฏิบัติกันมาในโอกาสต่าง ๆ ทั้งสิบสองเดือนของแต่ละปี เป็นการผสมผสานพิธีกรรมที่เกี่ยวกับเรื่องผีและพิธีกรรมทางการเกษตร เข้ากับพิธีกรรมทางพุทธศาสนา นักปราชญ์โบราณได้วางฮีตสิบสองไว้ดังนี้
เดือนอ้าย - บุญเข้ากรรม
เดือนยี่ - บุญคูนลาน
เดือนสาม - บุญข้าวจี่
เดือนสี่ - บุญพระเวส
เดือนห้า - บุญสงกรานต์
เดือนหก - บุญบั้งไฟ
เดือนเจ็ด - บุญซำฮะ
เดือนแปด - บุญเข้าพรรษา
เดือนเก้า - บุญข้าวประดับดิน
เดือนสิบ - บุญข้าวสาก
เดือนสิบเอ็ด - บุญออกพรรษา
เดือนสิบสอง - บุญกฐิน
งานบุญประเพณีที่เกี่ยวข้องกับฮีตสิบสองที่สำคัญของชาวอีสาน
บุญเดือนสี่ จังหวัดร้อยเอ็ด (งานประเพณีบุญพระเวส)
บุญเดือนหก จังหวัดยโสธร (งานประเพณีบุญบั้งไฟ)
บุญเดือนแปด จังหวัดอุบลราชธานี (งานประเพณีแห่เทียนเข้าพรรษา)
บุญเดือนสิบเอ็ด จังหวัดนครพนม (งานประเพณีออกพรรษาไหลเรือไฟ) และจังหวัดสกลนคร (งานประเพณีแห่ปราสาทผึ้ง)
ครองสิบสี่ เป็นคำและข้อปฏิบัติคู่กับฮีตสิบสอง ครอง หมายถึง แนวทาง หรือ ครรลอง ซึ่งหมายถึง ธรรมเนียมประเพณี หรือแนวทาง และ สิบสี่ หมายถึง ข้อวัตรหรือแนวทางปฏิบัติสิบสี่ข้อ ดังนั้นคองสิบสี่จึงหมายถึง ข้อวัตรหรือแนวทางที่ประชาชนทุกระดับ นับตั้งแต่พระมหากษัตริย์ ผู้มีหน้าที่ปกครองบ้านเมือง พระสงฆ์ และคนธรรมดาสามัญพึงปฏิบัติสิบสี่ข้อ อาจสรุปได้หลายมุมมองดังนี้
เป็นหลักปฏิบัติกล่าวถึงครอบครัวในสังคม ตลอดจนผู้ปกครองบ้านเมือง
เป็นหลักปฏิบัติของพระมหากษัตริย์ในการปกครองบ้านเมือง และหลักปฏิบัติของประชาชนต่อพระมหากษัตริย์
เป็นหลักปฏิบัติที่พระราชายึดถือปฏิบัติ เน้นให้ประชาชนปฏิบัติตามจารีตประเพณี และคนในครอบครัวที่ปฏิบัติต่อกัน
เป็นหลักปฏิบัติในการปกครองบ้านเมืองให้อยู่เป็นสุขตามจารีตประเพณี
แต่ละข้อมีคำว่าฮีตนำหน้าด้วย (ทำให้เกิดความสับสนกับฮีตสิบสอง) แต่ละคองจะมีสิบสี่ฮีต ยกเว้น ฮีตปีคลองเดือน จะมีเพียงสิบสองฮีต ซึ่งนั่นก็คือฮีตสิบสองที่กล่าวไว้แล้วข้างต้น คองประกอบด้วย
ฮีตเจ้าครองขุน
ฮีตท้าวครองเพีย
ฮีตไพร่ครองนาย
ฮีตบ้านครองเมือง
ฮีตปู่ครองย่า
ฮีตตาครองยาย
ฮีตพ่อครองแม่
ฮีตใภ้ครองเขย
ฮีตป้าครองลุง
ฮีตลูกครองหลาน
ฮีตเถ้าครองแก่
ฮีตปีครองเดือน (ฮีตสิบสอง)
ฮีตไฮ่ครองนา
ฮีตวัดครองสงฆ์
ภายในงาน พระอาจารย์จรัญ อนังคโน เจ้าอาวาสอุทยานธรรมดงยาง จ.ศรีสะเกษ ลูกศิษย์พระอาจารย์สมภพ โชติปัญโญ แห่งวัดไตรสิกขาทลามลตาราม จ.สกลนคร ได้นำพระสงฆ์/สามเณรมาร่วมแสดงธรรมในงานกว่า 40 รูป และแม่ชีกว่า 30 คนพร้อมกับคณะพ่อออกแม่ออก/คณะลูกศิษย์พระอาจารย์สมภพ โชติปัญญา วัดไตรสิกขาทลามนตราลาม จ.สกลนคร และศิษยานุศิษย์รวมจำนวนกว่า 1,000 คน มาร่วมสวดมนต์แบบอุทยานธรรมดงยางในครั้งนี้ นายสมชาย ชมภูน้อย ผอ.ททท.ภูมิภาค ภาคตะวันออกเฉียง กล่าว ขอขอบคุณผู้เข้าร่วมกิจกรรมทุกท่าน รวมไปถึงประชาชนและพุทธศาสนิกชนที่สนใจงานกิจกรรม"แต่งไทยใส่บาตรข้าวเหนียว"ที่สวนลุม ในครั้ง ททท.ภูมิภาค ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จะจัดกิจกรรมดีแบบนี้อย่างต่อเนื่องเพื่อสืบสานประเพณีอันดีงามและวัฒนธรรมอันทรงคุณต่อไป